هر تخته فرش ماشینی دارای دو معیار شانه و تراکم است. در حقیقت یکی از عواملی که سبب تمایز فرش های ماشینی از هم می شود، شانه و تراکم فرش ماشینی است. احتمالا در حیطه ی فرش های ماشینی بیشترین معیاری که شنیده اید این باشد که فرش چند شانه است و مطمئنا اولین مشخصه متمایز کننده انواع فرش های ماشینی لحاظ کیفیت و قیمت در بازار این محصول بین مصرف کنندگان و خریداران، تعداد شانه آن است.حال این که شانه و تراکم در کل چیست و میزان شانه وتراکم فرش چه عددی باید باشد را درادامه ی این مقاله با رخ بافت توضیح خواهیم داد.
شانه فرش چیست؟
شانه یکی از رایج ترین اصطلاحات، در حوزه فرش ماشینی است. این اصطلاح معمولا به عنوان اصلی ترین ویژگی تعیین قیمت فرش در میان مردم و فروشندگان به کار می رود. این اصطلاح معادل اصطلاح رجشمار و یا خانه شمار است. اصطلاح رجشمار در میان بافندگان، فروشندگان و خریداران فرش دستباف ایرانی رایج است و نمایشگر ریز بافتی یا درشت بافتی فرش میباشد.
در دستگاه‌های بافندگی به طور معمول بخشی به نام شانه فرش وجود دارد که تار فرش از بین شانه رد می‌شود. در واقع تراکم عرضی در قسمت گره‌هایی که بافته شده‌اند را همان شانه فرش می‌گویند و واحد آن متر است و به راحتی محاسبه می‌شود. به طور مثال اگر می‌گوییم فرشی ۱۲۰۰ شانه است یعنی در هر یک متر از عرض آن تعداد گره‌ها ۱۲۰۰ عدد است. بدین ترتیب با محاسبه گره‌های یک پنجم و یا یک دهم در یک متر می‌توانیم شانه فرش را اندازه‌گیری کنیم.
تراکم فرش چیست؟
تراکم فرش به فاصله الیاف فرش اشاره دارد. به عبارت دیگر تراکم به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در طول فرش و در هر متر مربع واقع شده است. هر چه تراکم یک فرش بیشتر باشد یا به عبارت دیگرهر چه فاصله الیاف پشت فرش به هم نزدیک‌تر باشند، تراکم فرش بیشتر خواهد بود. در نتیجه فرش دوام بیشتری خواهد داشت و سفتی و استحکام آن نیز بیشتر می‌شود اما بالاتر بودن شانه فرش سبب می‌شود که بافت فرش ریز‌تر باشد که شباهت بیشتری را به فرش دستبافت خواهد داشت و معمولا به این نوع فرش‌ها، فرش ماشینی دستبافت‌گونه می‌گویند.
مزایای فرش با تراکم بالا
- فرش‌های تراکم بالا دارای گره‌های بیشتری هستند.
- فرش‌های تراکم بالا می‌توانند دارای ضخامت کمتری باشند.
- فرش‌های تراکم بالا دارای وزن بیشتری هستند و در نتیجه سر نمی‌خورند.
- فرش‌های تراکم بالا دارای مقاومت بالاتری هستند چون فشردگی گره‌ها بیشتر است.
- این فرش‌ها هنگامی‌که زیر پایه مبل، تخت، میز و غیره قرار می‌گیرند در برابر کوبیده شدن از خود مقاومت نشان می‌دهند.
- فرش‌های تراکم بالا تمیز کردن و نظافت راحت‌تری دارند.
- به دلیل استفاده از گره‌های بیشتر، طرح فرش به طور واضح دیده می‌شود.
بهترین شانه وتراکم فرش کدام است؟
فرش‌های ماشینی بسته به نوع شانه، دارای تراکم‌های استانداردی هستند. فرش‌های ۷۰۰ شانه دارای تراکم استاندارد ۲۵۵۰ گره، فرش‌های ۱۰۰۰ شانه دارای تراکم ۳۰۰۰ گره، فرش‌های ۱۲۰۰ شانه تراکم استاندارد ۳۶۰۰ و فرش‌های ۱۵۰۰ شانه دارای تراکم ۴۵۰۰ می‌باشند. گلیم‌های ماشینی ۳۲۰ شانه و تراکم ۷۵۰ و فرش‌های ماشینی وینتیج نیز دارای استاندارد ۵۰۰ شانه و تراکم ۱۴۰۰ می‌باشند.
دو روش تشخیص شانه تراکم فرش
روش اول
جهت تشخیص صحت شانه و تراکم فرش باید تعداد گره‌ها در یک متر مربع از عرض و طول فرش را اندازه‌گیری کنیم. به طور مثال برای صحت تراکم و شانه فرش ۷۰۰ شانه باید در یک متر مربع از عرض این فرش ۷۰۰ گره و در یک متر مربع از طول این فرش ۲۵۵۰ گره داشته باشیم.
روش دوم
بدلیل دشواری شمارش در روش اول، می‌توانیم، تعداد گره‌ها را در ۱ سانتی متر و یا در ۱۰ سانتی متر اندازه گیری کنیم و تعداد شمارش را در مقیاس متر مربع ضرب کنیم تا تعداد گره ها در یک متر مشخص شود. همچنین بدلیل کوچک شدن مقیاس امکان وجود درصدی از خطا امکان پذیر است و باید آن را در نظر داشت.
نتیجه گیری
فرش‌ها در انواع و شکل‌های متفاوتی در دسترس قرار دارند و هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هم هستند. در این بین برخی از ویژگی‌ها و مشخصات فرش‌ها هستند که اهمیت بالاتری را دارند و همه افراد در زمان خرید باید نسبت به این موارد اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشند. شانه و تراکم فرش مواردی هستند که در ظرافت، زیبایی و دوام فرش تاثیر بسیار زیادی را دارند. رخ بافت این پیشنهاد را به شما می دهد که قبل از خرید، حتما به این موارد دقت کرده و بسته به نیاز و سلیقه خود انتخاب مناسبی را داشته باشید.